Istorijat

U drugoj polovini četrdesetih godina prošlog veka, pod rukovodstvom dr Jovana Tucakova, tada docenta na predmetu Farmakognozija, Farmaceutskog odseka Medicinskog fakulteta u Beogradu, organizovane su brojne istraživačke ekskurzije u cilju proučavanja i sakupljanja lekovitih biljaka, u svim krajevima tadašnje zemlje, gde su pored studenata farmacije završnih godina, članovi ekipa bili i studenti Biološkog, Poljoprivredno-šumarskog, Medicinskog i Veterinarskog fakulteta. Shodno tome, a na inicijativu dr Tucakova, 1948. godine osnovan je Institut za ispitivanje lekovitog bilja Narodne Republike Srbije. Za prvog upravnika Instituta imenovan je upravo dr Jovan Tucakov, koji je na toj dužnosti ostao sve do 1973. godine, a kao njegov saradnik do kraja života (1978. godine). Institut je osnovan rešenjem Vlade Narodne Republike Srbije, V.S. broj 325 od 25. maja 1948. godine. "Na osnovu čl. 79 Ustava Narodne Republike Srbije, a na predlog Predsednika Komiteta za naučne ustanove, univerzitet i visoke škole, Vlada Narodne Republike Srbije donosi Rešenje o osnivanju Instituta za ispitivanje lekovitog bilja. Sedište Instituta bilo je u Beogradu. Institut je 1951. godine osnovao svoj časopis Lekovite sirovine koji, uz povremene prekide, izlazi redovno i do današnjeg dana. Prvi urednik je bio dr Jovan Tucakov. 2. avgusta 1952. godine, "Institut za ispitivanje lekovitog bilja u Beogradu, osnovan rešenjem Vlade NRS, V.S. 325 od 25. maja 1948. godine (Službeni glasnik NRS, broj 30/48) prestaje sa radom. Svu imovinu i kadrove Instituta preuzela je Medicinska velika škola u Beogradu za potrebe Instituta za farmakognoziju Farmaceutskog fakulteta u Beogradu. "Posle ukidanja, Institut nije prestao sa radom, već je, nedugo zatim, postao ustanova ne sa budžetskim već sa samostalnim finansiranjem. Izvršno veće Narodne Republike Srbije donosi Rešenje o osnivanju Instituta za ispitivanje lekovitog bilja kao ustanove sa samostalnim finansiranjem. Usaglašavajući svoju delatnost sa važećim propisima, Institut je u 1974. godini izvršio još jednu registraciju (Službeni list SFRJ, broj 43/74). Pored postojeće osnovne delatnosti, tada je registrovana i sporedna delatnost i ona obuhvata pro-izvodnju, preradu i promet lekovitog i aromatičnog bilja, njegovog reprodukcionog materijala, proizvodnju etarskih ulja i drugih biljnih derivata, prodaju čajeva i lekovitog bilja radnim organizacijama, pravnim licima i pojedincima. Integracija naučne i stručne službe u SR Srbiji završena je 1976. godine pristupanjem još 15 radnih organizacija stručne službe (Zavoda za poljoprivredu).

Usled integracije naučne i stručne službe postala je potrebna promena naziva zajedničke firme i tako RO Centar za poljoprivredna istraživanja, do tada sa svojih 12 OOUR-a, dobija naziv RO Centar za poljoprivredna istraživanja i razvoj poljoprivrede u Beogradu. U novu radnu organizaciju bilo je udruženo 27 OOURa (Fi 4370/76 od 15. novembra 1976. godine), a jedan od tih OOUR-a jeste i dalje Institut. Članice Centra tom prilikom su prešle iz statusa OOURa u status Radne organizacije. U skladu sa postupkom te transformacije, Institut je dobio novi naziv dopunjen imenom dr Josifa Pančića, tako da od tada glasi: RO Institut za proučavanje lekovitog bilja "Dr Josif Pančić" u Beogradu. Saglasnost da Institut nosi ime dr Josifa Pančića dala je Ana Pančić, čija izjava glasi: "Saglasna sam da pomenuti Institut nosi ime mog zaslužnog pretka, istaknutog naučnog radnika dr Josifa Pančića. Unošenje njegovog imena u puni naziv firme, odnosno Instituta, čini čast i našoj nauci i potomcima počivšeg dr Josifa Pančića. Gornju izjavu dajem u svojstvu jedinog živog potomka do trećeg kolena naučnika po pravoj liniji kao njegova praunuka". Davalac izjave s.r. Ana Pančić, u Beogradu, 17. februara 1978. godine. Sledeća promena statusa i imena Instituta izvršena je 1986. godine kada je Institut prešao u Zavod i opet postao samostalna institucija. U oblasti poljoprivrednih istraživanja, Zavod nastavlja i rad na selekciji lekovitih i aromatičnih biljaka u svrhu stvaranja novih sorti, utvrđuje optimalne agrotehničke normative za njihovo gajenje u plantažnoj proizvodnji, u cilju što rentabilnijeg obezbeđenja traženih biljnih sirovina. Maloprodaja institutskih proizvoda i dalje se obavljala u Biljnoj apoteci smeštenoj u upravnoj zgradi Instituta u Beogradu. Osnovna delatnost Biljne apoteke jeste prodaja proizvoda i preparata Instituta namenjenih održavanju dobrog zdravlja i lečenju lakših tegoba i oboljenja. Vremenom, obim rada Apoteke se uvećavao, te se razmišljalo o otvaranju još jedne apoteke. Maja 1997. godine je tako u ulici Braće Jovanovića 33 u Pančevu otvorena i velika Biljna apoteka Instituta. Za šefa Apoteke postavljena je koleginica Nataša Karavla, diplomirani farmaceut. U periodu od 1998. do 2008. godine Institut je, kada se govori o organizacionim promenama, ušao u mirnije vode. Od 1997. godine, Institut je izdavač serije monografija posvećenih određenoj lekovitoj biljnoj vrsti. Do 2008. godine izašlo je pet monografija (kamilica, pitoma nana, žalfija, odoljen i kantarion). Institut je doneo i Program razvoja naučnoistraživačkog podmlatka, 2006. godine, na osnovu Zakona o naučnoistraživačkoj delatnosti. U periodu od 2008. do 2018. doneto je više dokumenata koja su od značaja za rad Instituta. Druga akreditacija Instituta obavljena je 2016. godine (del. br. 304 od 22. marta 2016, prema odluci Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, Odbora za akreditaciju NIR organizacija). Poslednjih desetak godina se, prema usvojenim investicionim planovima, radilo na građevinskom preuređenju oko 3.000 metara kvadratnih radnog prostora u Sektoru proizvodnje. U pogonima prerade i pakovanja čajeva nadograđen je sanitarni blok površine 150 metara kvadratnih, garderoba za radnike (za oko 50 ljudi), ostave i priručna trpezarija, kao i dva stepenišna prostora koji omogućavaju pravilan (higijenski ispravan) pristup proizvodnom pogonu, što jeste jedan od osnovnih zahteva HACCP standarda. Izvršeno je opremanje prostorija pogona prerade savremenim sistemom za otprašivanje, što znatno unapređuje uslove rada zaposlenih. Uređene su poslovne zgrade, magacin gotovih proizvoda i napravljena je kancelarija Odeljenja za proizvodnju ekstrakata.

"Dr Josif Pančić" - saznajte više.